Kazusy i ćwiczenia, czyli jak lepiej zrozumieć materialne prawo administracyjne

Kazusy i ćwiczenia, czyli jak lepiej zrozumieć materialne prawo administracyjne

Prawo administracyjne, a szczególnie materialne prawo administracyjne, to wielość zagadnień i wątków. Od tematów dotyczących wolności obywatelskiej i praw człowieka po zawody zaufania publicznego do działalności gospodarczej. To często jeden z najtrudniejszych przedmiotów do zaliczenia, dlatego warto zwrócić uwagę na podręcznik, który oprócz podstawowych informacji, zawiera praktyczne zadania i kazusy. O tym jak przyswoić tę skomplikowaną materię i dobrze zdać egzamin, rozmawiamy z autorkami najnowszej publikacji w C.H.Beck: Justyną Matusiak i Agnieszką Narożniak z Uniwersytetu WSB Merito w Poznaniu.

___________

dr Justyna Matusiak

adiunkt i menedżer kierunków Prawo i Prawo w Biznesie na Uniwersytecie WSB Merito w Poznaniu. W swoich zainteresowaniach badawczych skupia się na zagadnieniach publicznoprawnej regulacji administracji elektronicznej.

Stypendystka Instytutu Szwedzkiego na Uniwersytecie Sztokholmskim (Swedish Law and Informatics Research Institute). Radca prawny.

dr Agnieszka Narożniak

adiunkt i prodziekan na Uniwersytecie WSB Merito w Poznaniu; członkini Centrum Badań Migracyjnych UAM, w przeszłości urzędniczka służby cywilnej. Zainteresowania naukowe skoncentrowane wokół problematyki administracyjnoprawnego statusu cudzoziemca łączy z pracą dydaktyczną oraz doświadczeniem praktycznym w obszarze związanym z migracjami.

___________________

Edukacja Prawnicza: Prowadzą panie zajęcia z prawa administracyjnego, które kończą się egzaminem. Często słyszy się od studentów, że to trudny przedmiot. Na czym polega ta trudność?

Agnieszka Narożniak: Prawo administracyjne może wydawać się studentom bardzo abstrakcyjne. Zwłaszcza na początku, gdy wprowadza się na zajęciach właściwą terminologię. Pojęcia, takie jak organ, kompetencja, akt administracyjny nie kojarzą się zwykle z niczym konkretnym, zupełnie inaczej niż w przypadku prawa cywilnego, gdzie ucząc się o własności, sprzedaży czy testamencie, studenci z łatwością mogą odnieść tę wiedzę do sytuacji znanych z codziennego życia. Prawo administracyjne „w pierwszym kontakcie” sprawia wrażenie czegoś odległego od rzeczywistości. Tymczasem, jak wiemy, wcale tak nie jest, bo w istocie towarzyszy nam ono na co dzień.

Justyna Matusiak: Należy podkreślić, że część materialna prawa administracyjnego jest tą najmniej abstrakcyjną, poruszane są w niej często tematy życia codziennego, w naszej książce, piszemy m.in. o dowodach osobistych czy paszportach. Materialne prawo administracyjne to ogrom zagadnień, dotyczących kwestii nas otaczających, np. międzynarodowej ochrony cudzoziemców czy zwalczania zakażeń oraz chorób zakaźnych. To tematy odnoszące się do ostatnich wydarzeń mających miejsce w kraju i na świecie – wojny w Ukrainie i pandemii Covid-19.

 

EP: Na rynku jest wiele publikacji z zakresu prawa administracyjnego. Dlaczego zdecydowały się Panie napisać ten podręcznik i w czym jest lepszy od innych?

AN: Nasza propozycja nie jest typowym podręcznikiem, który tylko kompleksowo przedstawia jakieś zagadnienia, ale opracowaniem, które ma w zamyśle pomóc w ich przyswojeniu. Służą temu syntetycznie zaprezentowane zagadnienia i zadania z rozwiązaniami. Oczywiście, na rynku można znaleźć podręcznik oraz – osobno – zbiór testów i kazusów, ale nie zawsze będą one kompatybilne. Nasz Czytelnik w jednym miejscu znajdzie bazę wiedzy, zadanie i wyjaśnienie.

JM: Ponadto w naszej książce omawiane są zagadnienia, które nie zawsze są przedmiotem opracowania w innych publikacjach. Problematyka była dobierana przez nas w sposób autorski.

 

EP: „Materialne prawo administracyjne. Zagadnienia wybrane” – już sam tytuł sugeruje oryginalny dobór treści. Co przyświecało Paniom przy dokonaniu takiego wyboru?

JM: Przy doborze zagadnień kierowałyśmy się systematyką stworzoną przez profesora Zbigniewa Leońskiego na potrzeby, klasycznego już, podręcznika „Materialne prawo administracyjne”.

AN: Spośród działów wskazanych przez Profesora wybrałyśmy te, które – jak uważamy – powinny być zaprezentowane jako pierwsze. Skoro prawo administracyjne określa status jednostki w państwie, to należy najpierw wyjaśnić podstawowe kwestie związane ze statusem obywatela i cudzoziemca. Jednostka – człowiek, obywatel – posiada pewne prawa i wolności określone w Konstytucji, w tym wolność zgromadzeń i zrzeszania się, swobodę prowadzenia działalności gospodarczej i wyboru zawodu, prawo do informacji o działaniach władz publicznych… Konstytucja RP ujmuje te prawa i wolności bardzo ogólnie, natomiast szczegóły dotyczące ich realizacji, ale także dopuszczalnych ograniczeń, określa prawo administracyjne. Naszym zdaniem te zagadnienia, wypływające z Konstytucji RP, muszą stanowić punkt wyjścia dla wykładu materialnego prawa administracyjnego. Nie będziemy też ukrywać, że są nam one najbliższe, ponieważ zajmujemy się tymi problemami zawodowo i naukowo.

 

EP: Spójrzmy teraz na odbiorcę podręcznika, to przede wszystkim student prawa lub administracji. Czy ten podręcznik gwarantuje studentom zdanie egzaminu? Czy nie obawiają się panie, że studenci wybiorą podręcznik, a nie udział w zajęciach?

AN: Ideałem byłoby, gdyby każde zajęcia były tak interesujące, że studenci chcą na nie chodzić i czerpią

wiedzę pełnymi garściami. Dodatkowo korzystają z materiałów, które pomagają im powtórzyć i zapamiętać pewne treści. Zasadniczo więc nasza publikacja nie ma zastępować zajęć, tylko wspomagać proces dydaktyczny. Zdajemy sobie jednak sprawę, że czasem studenci muszą pewne treści opanować samodzielnie, na przykład uzupełniając różnice programowe albo jakieś zaległości, czy realizując indywidualny tok studiów. Publikacja łącząca treści merytoryczne z ćwiczeniami jest dla nich wówczas bardzo pożądanym i praktycznym rozwiązaniem.

JM: Dodatkowo uważamy, że zawarte w podręczniku części praktyczne (testy czy kazusy) umożliwiają, nawet studentom sytematycznie uczestniczącym w zajęciach, lepsze przygotowanie się do egzaminów i zaliczeń. Oczywiście każdy wykładowca wykorzystuje w ramach zajęć własne materiały i przykłady praktyczne. Zaś te zaprezentowane w naszym podręczniku mogą być ich uzupełnieniem i ciekawym dodatkiem do treści prezentowanych na zajęciach. Wykładowcy mogą wykorzystać nasz podręcznik choćby do realizacji „zadań domowych”, czyli do zobowiązania studenta do powtórzenia pewnej partii materiału i rozwiązywania zadań praktycznych, które następnie mogą być omawiane na zajęciach.

 

EP: Studentów prawa, i nie tylko, szczególnie powinien zainteresować rozdział III podręcznika dotyczący statusu prawnego jednostki.

AN: Zacznę może nieco górnolotnie, ale rzeczywiście uważam to za sprawę kluczową: w centrum działań administracji publicznej, a równocześnie w centrum zainteresowania prawa administracyjnego jest człowiek. Dlatego trudno wyobrazić sobie dobre zrozumienie prawa administracyjnego, bez rozpoczęcia od wyjaśnienia tych właśnie fundamentalnych kwestii. Niezależnie od tego trochę filozoficznego ujęcia, w praktyce współczesny świat wymaga od absolwentów prawa i administracji coraz większej wiedzy związanej z rozróżnieniem między obywatelem a cudzoziemcem oraz ze statusem prawnym cudzoziemca. To, co było dziedziną dość niszową jeszcze kilkanaście lat temu, dziś staje się obszarem, w którym nie można się nie orientować. Chcemy naszych studentów i Czytelników wyposażyć podstawowy zasób wiedzy w tym zakresie, aby mogli w przyszłości lepiej radzić sobie z wyzwaniami współczesnego świata.

 

EP: Ciekawie wygląda struktura podręcznika. Warto zwrócić uwagę na oryginalne wyróżniki. Stąd taki pomysł?

JM: Część dotycząca materialnego prawa administracyjnego jest jedną z najbardziej rozbudowanych części prawa w ogóle. Liczba pojęć, procedur czy terminów, które student musi zapamiętać, może być przytłaczająca. Przygotowując nasze opracowanie starałyśmy się znaleźć różne sposoby prezentacji treści, aby studentom ułatwić ich zapamiętane. Inaczej rzecz ujmując, starałyśmy się unikać tam, gdzie to możliwe, przywoływania wprost wszystkich przepisów ustawy, a prezentować treści w sposób przystępny. Mamy nadzieję, że ten zabieg okaże się dobrym rozwiązaniem i Czytelnicy będą chętnie sięgać po nasz podręcznik. Już nie możemy się doczekać, kiedy studenci zaczną z nim pracować i jednocześnie ocenią naszą pracę.

 

EP: W jakim stopniu przyjęta przez Panie metoda prezentowania treści pomoże studentom w przyswojeniu materiału?

AN: Metodycy nauczania w naszej uczelni promują prowadzenie zajęć w taki sposób, że punktem wyjścia jest kazus, historia z życia, konkretny problem, a następnie – szukając rozwiązania – przekazujemy treści teoretyczne. Na koniec podsumowujemy, utrwalamy i sprawdzamy czego studenci się nauczyli. Oczywiście nie każde zajęcia można tak poprowadzić, ale akurat materialne prawo administracyjne doskonale się do tego nadaje. Nasza publikacja może stanowić pewną inspirację do takiego prowadzenia zajęć; można w ten sposób wykorzystać zamieszczone tam materiały. Ucząc się samodzielnie można – sięgnąć najpierw do kazusu, aby dostrzec, że zagadnienia, o których będziemy się następnie uczyć nie są wcale tak bardzo abstrakcyjne, lecz mają przełożenie na praktykę. Większość naszych kazusów jest inspirowana historiami, które miały rzeczywiście miejsce, oczywiście po ich odpowiednim dostosowaniu i zanonimizowaniu. Z doświadczenia wiemy, że takie podejście pomaga w uczeniu się. Na zaliczeniach staramy się sprawdzać wiedzę studentów i umiejętności jej zastosowania w praktyce. Egzaminy zwykle mają bardziej teoretyczny wymiar. W książce znajdują się więc także pytania testowe i zadania typu „uzupełnij luki”, które sprawdzą się w nauce do egzaminu.

JM: Należy również wskazać, że materialne prawo administracyjne jest nierozerwalnie związane z orzecznictwem sądów administracyjnych, po którym student prawa czy administracji powinien się poruszać dość sprawnie. Stąd tam, gdzie jest to konieczne, pojawiają się odwołania do właściwych wyroków czy postanowień, które – jak wiemy – rozstrzygają w oparciu o faktyczne sytuacje z życia codziennego. Ponadto prezentowana forma na pewno jest pomocna w przygotowaniach do egzaminu czy zaliczenia, w zależności od wybranej formy, na konkretnym uniwersytecie i na konkretnym kierunku.

 

EP: Jestem przekonana, że „Materialne prawo administracyjne. Zagadnienia wybrane” znajdzie się na liście publikacji obowiązkowych wielu polskich uczelni. Czy planują panie pracę nad drugą częścią?

AN: Bardzo byśmy chciały, aby mogła w przyszłości powstać kolejna część, a może nawet kolejne części! Jeśli ta istniejąca sprawdzi się w praktyce, zgodnie z naszym pomysłem, droga jest otwarta.

JM: Myślę, że z pewnością jesteśmy zainteresowane takim rozwiązaniem. Z ostateczną decyzją chwilę poczekamy, aby ocenić, jak nasza publikacja została przyjęta..

 

Rozmawiała Renata Maciejczak, redaktorka Wydawnictwa C.H.Beck

 

Link do książki

https://www.ksiegarnia.beck.pl/22397-materialne-prawo-administracyjne-zagadnienia-wybrane-justyna-matusiak